Wiedza wśród pacjentów na temat interakcji zachodzących pomiędzy składnikami żywności i lekami jest niewielka. Niekiedy słyszy się o negatywnym wpływie soku grejpfrutowego na niektóre leki, czy o wpływie leków diuretycznych na zwiększone wydalanie składników mineralnych z organizmu. Pacjentom jednak brakuje wiedzy o konsekwencjach różnych interakcji dla zdrowia lub przebiegu leczenia.

Problem interakcji pomiędzy żywnością a lekami jest bardzo złożony. Odżywanie może bowiem wpływać na różne przemiany leków w organizmie, takie jak: uwalnianie, wchłanianie, dystrybucję, metabolizm, jak również eliminację leku. Dochodzić może także do synergicznego lub antagonistycznego działania leku i składników żywności.

Niektóre leki, aby prawidłowo działały, powinny być przyjmowane w określonym odstępie czasu pomiędzy posiłkami, podczas gdy inne – w trakcie posiłków. Aby uniknąć interakcji, powinno się zawsze zapytać lekarza lub farmaceutę o sposób przyjmowania leku w stosunku do posiłku lub sprawdzić zalecenia podane w ulotce.

Kolejną kwestią są interakcje pomiędzy lekami a składnikami szeroko stosowanymi w suplementach diety. W wielu sytuacjach pacjent nie podaje lekarzowi informacji na temat tego, jakie suplementy diety przyjmuje, traktując je jako nie­is­totne. Bardzo często lekarz nie pyta, jakie środki przyjmuje pacjent, nie posiadając odpowiedniej wiedzy co do ich wpływu na działanie zaleconego leku. Niewiedza ta może pro­wadzić do wielu nieko­rzystnych konsekwencji dla zdrowia pacjenta.

Niektóre leki mogą z kolei wpływać na poziom składników mineralnych czy witamin w organizmie (np. zwiększać lub zmniejszać ich wydalanie), powodując konieczność zmiany ilości tych składników w diecie.

Świadome jedzenie

Narażenie na interakcje wśród pacjentów leczonych w podstawowej opiece zdrowotnej występuje dość często i prawdopodobnie wpływa negatywnie na wynik leczenia, samopoczucie pacjenta, wydłużanie czasu leczenia lub hospitalizacji oraz zwiększa koszty farmakoterapii u wielu chorych. Należy podkreślić, że nie wszystkie interakcje, do których dochodzi, muszą dawać istotne następstwa kliniczne. Jednak, jeśli nawet tylko połowa z nich spowoduje brak działania leków lub objawy niepożądane wymagające leczenia lub hospitalizacji, to możemy stwierdzić, że zjawisko to jest istotnym problemem zdrowia publicznego – zwłaszcza, gdy na świecie i w Polsce stale zwiększa się konsumpcja leków.

Jak ważne jest to zagadnienie świadczą podejmowane w niektórych krajach próby opracowania metod i procedur wewnątrz­szpitalnych. Normy te mają na celu zmniejszenie częstości występowania powikłań farmakoterapii, związanych z niekorzystnym działaniem żywności na wchłanianie, metabolizm i wydalanie leków z organizmu.

Wiedza pacjenta na temat prawidłowego przyjmowania leku względem posiłku lub unikania niektórych produktów umożliwiłaby uniknięcia ryzyka interakcji pomiędzy żywnością a lekami. W związku z tym istotne jest upowszechnianie – zarówno wśród lekarzy, jak i pacjentów – wiedzy na temat możliwych interakcji pomiędzy żywnością a lekami.

Na portalu NCEZ będziemy publikować w najbliższym czasie kolejne artykuły, w których omówione zostaną następujące zagadnienia interakcji składników żywności z lekami (wraz z przykładami):

• wpływ składników żywności na działanie leków,
• interakcje w wyniku wpływu składników żywności na metabolizm leku,
• interakcje synergiczne i antagonistyczne leków oraz składników żywności,
• niekorzystny wpływ leków na wchłanianie składników pokarmo­wych i stan odżywienia.

Czytaj więcej:

Suplementy diety zawierające składniki roślinne – ryzyko interakcji z lekami, cz. 1 – dr inż. Katarzyna Wolnicka

Interakcje składników grejpfruta z lekami, cz. 2 – dr inż. Katarzyna Wolnicka

Niekorzystny wpływ leków na wchłanianie składników pokarmowych i stan odżywienia, cz. 3 – dr inż. Katarzyna Wolnicka